Форма поиска

Для слабовидящих
  • Главная
  • ХӐНТЫ ЯСӐҢ
    • Айкеԯӑт - Новости
    • Кәща ёх вєрӑт - Политика
    • Финно-уграт - Финно-угорские народы
    • Хӑнты мир моньщӑт-путрӑт - хантыйские сказки, рассказы
    • Хӑнты ясӑң вәнԯтӑԯўв - Изучаем хантыйский язык
    • Шуши мирев вәԯупсы - Жизнь хантыйского народа
    • Шуши мирев культура - Культура обско-угорских народов
  • ЛӮИМ СРИПОС
    • Кӯщаит рӯпатаныл - Политика
    • Ловиньтым-ӯщлахтн - Литературная страница
    • Лххалыт - Новости
    • Нврамыт мгсыл - Детская страничка
    • Рӯтыг лнэ мирыт - Финно-угорские народы и события
    • Соссаӈ мир культура - Культура коренных народов Севера
    • Соссаӈ мир лупса - Жизнь народов Севера
  • Новости
  • Статьи
  • Медиа
    • Аудиогалерея
    • Видеогалерея
    • Фотогалерея
  • Помощь
    • Справочная информация
    • Юридическая помощь
    • Полезные ссылки
    • Cловарь деловой лексики
    • Расписание транспорта
  • О нас
  • Контакты

Светлана РОМБАНДЕЕВА

Содержание номера

Лххалыт - Новости

  • Суссылтап щпитлвес
  • Ксыӈ таквс аквты порат
  • Округ кӯщаюв лххал тотнэ мхум ёт потыртас
  • Кол ӯнттын м урыл
  • Олн- нтмил
  • Щмьят моляхнув колыӈыг вос мтгыт

Кӯщаит рӯпатаныл - Политика

  • Яныгхтпат лнэ кол

Соссаӈ мир лупса - Жизнь народов Севера

  • гирищ ты щмьят руптым янмалтаве
  • 50-тлтыл янытлылӯв
  • Сорых Кульпас торыг сруӈкве ӯнты

Соссаӈ мир культура - Культура коренных народов Севера

  • Самутнёлн ӯщлахтуӈкве ввавн
  • Св номтыӈ мхум Хльӯсн ёхталасыт
  • Хрыӈпвыл мщтыр хум
  • Ощхуль врнэ типла лыс
  • Хтпа ёт ёмащакв луӈкв ханищтавв

Рӯтыг лнэ мирыт - Финно-угорские народы и события

  • Пвланувт св мщтыр хтпат лгыт

Ловиньтым-ӯщлахтн - Литературная страница

  • Щахыл тōрум( мньщи мйт )
  • Кульпас пвыл мньщи н

Нврамыт мгсыл - Детская страничка

  • Ктыл пслаӈкв хснэ гит

Архив газеты Лӯим срипос

2012 год

  • № 1 (1011)

2013 год

  • № 1 (1043)
  • № 2 (1044)
  • № 3 (1045)
  • № 4 (1046)
  • № 5 (1047)
  • № 6 (1048)
  • № 7 (1049)
  • № 8 (1050)
  • № 9 (1051)
  • № 10 (1052)
  • № 11 (1053)
  • № 12 (1054)
  • № 13 (1055)
  • № 14 (1056)
  • № 15 (1057)
  • № 16 (1058)
  • № 17 (1059)
  • № 18 (1060)
  • № 19 (1061)
  • № 20 (1062)
  • № 21 (1063)
  • № 22 (1064)
  • № 23 (1065)
  • № 24 (1066)

2014 год

  • № 1 (1067)
  • № 2 (1068)
  • № 3 (1069)
  • № 4 (1070)
  • № 5 (1071)
  • № 6 (1072)
  • № 7 (1073)
  • № 8 (1074)
  • № 9 (1075)
  • № 10 (1076)
  • № 11 (1077)
  • № 12 (1078)
  • № 13 (1079)
  • № 14 (1080)
  • № 15 (1081)
  • № 16 (1082)
  • № 17 (1083)
  • № 18 (1084)
  • № 19 (1085)
  • № 20 (1086)
  • № 21 (1087)
  • № 22 (1088)
  • № 23 (1089)
  • № 24 (1090)

2015 год

  • № 1 (1091)
  • № 2 (1092)
  • № 3 (1093)
  • № 4 (1094)
  • № 5 (1095)
  • № 6 (1096)
  • № 7 (1097)
  • № 8 (1098)
  • № 9 (1099)
  • № 10 (1100)
  • № 11 (1101)
  • № 12 (1102)
  • № 13 (1103)
  • № 14 (1104)
  • № 15 (1105)
  • № 16 (1106)
  • № 17 (1107)
  • № 18 (1108)
  • № 19 (1109)
  • № 20 (1110)
  • № 21 (1111)
  • № 22 (1112)
  • № 23 (1113)
  • № 24 (1114)

2016 год

  • № 1 (1115)
  • № 2 (1116)
  • № 3 (1117)
  • № 4 (1118)
  • № 5 (1119)
  • № 6 (1120)
  • № 7 (1121)
  • № 8 (1122)
  • № 9 (1123)
  • № 10 (1124)
  • № 11 (1125)
  • № 12 (1126)
  • № 13 (1127)
  • № 14 (1128)
  • № 15 (1129)
  • № 16 (1130)
  • № 17 (1131)
  • № 18 (1132)
  • № 19 (1133)
  • № 20 (1134)
  • № 21 (1135)
  • № 22 (1136)
  • № 23 (1137)
  • № 24 (1138)

2017 год

  • № 1 (1139)
  • № 2 (1140)
  • № 3 (1141)
  • № 4 (1142)
  • № 5 (1143)
  • № 6 (1144)
  • № 7 (1145)
  • № 8 (1146)
  • № 9 (1147)
  • № 10 (1148)
  • № 11 (1149)
  • № 12 (1150)
  • № 13 (1151)
  • № 14 (1152)
  • № 15 (1153)
  • № 16 (1154)
  • № 17 (1155)
  • № 18 (1156)
  • № 19 (1157)
  • № 20 (1158)
  • № 21 (1159)
  • № 22 (1160)
  • № 23 (1161)
  • № 24 (1162)

2018 год

  • № 1 (1163)
  • № 2 (1164)
  • № 3 (1165)
  • № 4 (1166)
  • № 5 (1167)
  • № 6 (1168)
  • № 7 (1169)
  • № 8 (1170)
  • № 9 (1171)
  • № 10 (1172)
  • № 11 (1173)
  • № 12 (1174)
  • № 13 (1175)
  • № 14 (1176)
  • № 15 (1177)
  • № 16 (1178)
  • № 17 (1179)
  • № 18 (1179)
  • № 19 (1181)
  • № 20 (1182)
  • № 21 (1183)
  • № 22 (1184)
  • № 23 (1185)
  • № 24 (1186)

2019 год

  • № 1 (1187)
  • № 2 (1188)
  • № 3 (1189)
  • № 4 (1190)
  • № 5 (1191)
  • № 6 (1192)
  • № 7 (1193)
  • № 8 (1194)
  • № 9 (1195)
  • № 10 (1196)
  • № 11 (1197)
  • № 12 (1198)
  • № 13 (1199)
  • № 14 (1200)
  • № 15 (1201)
  • № 16 (1202)
  • № 17 (1203)
  • № 18 (1204)
  • № 19 (1205)
  • № 20 (1206)
  • № 21 (1207)
  • № 22 (1208)
  • № 23 (1209)
  • № 24 (1210)

2020 год

  • № 1 (1211)
  • № 2 (1212)
  • № 3 (1213)
  • № 4 (1214)
  • № 5 (1215)
  • № 6 (1216)
  • № 7 (1217)
  • № 8 (1218)
  • № 9 (1219)
  • № 10 (1220)
  • № 11 (1221)
  • № 12 (1222)
  • № 13 (1223)
  • № 14 (1224)
  • № 15 (1225)
  • № 16 (1226)
  • № 17 (1227)
  • № 18 (1228)
  • № 19 (1229)
  • № 20 (1230)
  • № 21 (1231)
  • № 22 (1232)
  • № 23 (1233)
  • № 24 (1234)

2021 год

  • № 1 (1235)
  • № 2 (1236)
  • № 3 (1237)
  • № 4 (1238)
  • № 5 (1239)
  • № 6 (1240)
  • № 7 (1241)
  • № 8 (1242)
  • № 9 (1243)
  • № 10 (1244)
  • № 11 (1245)
  • № 12 (1246)
  • № 13 (1247)
  • № 14 (1248)
  • № 15 (1249)
  • № 16 (1250)
  • № 17 (1251)
  • № 18 (1252)
  • № 19 (1253)
  • № 20 (1254)
  • № 21 (1255)
  • № 22 (1256)
  • № 23 (1257)
  • № 24 (1258)

2022 год

  • № 1 (1259)
  • № 2 (1260)
  • № 3 (1261)
  • № 4 (1262)
  • № 5 (1263)
  • № 6 (1264)
  • № 7 (1265)
  • № 8 (1266)
  • № 9 (1267)
  • № 10 (1268)
  • № 11 (1269)
  • № 12 (1270)
  • № 13 (1271)
  • № 14 (1272)
  • № 15 (1273)
  • № 16 (1274)
  • № 17 (1275)
  • № 18 (1276)
  • № 19 (1277)
  • № 20 (1278)
  • № 21 (1279)
  • № 22 (1280)
  • № 23 (1281)
  • № 24 (1282)

2023 год

  • № 1 (1283)
  • № 2 (1284)
  • № 3 (1285)
  • № 4 (1286)
  • № 5 (1287)
  • № 6 (1288)
  • № 7 (1289)
  • № 8 (1290)
  • № 9 (1291)
  • № 10 (1292)
  • № 11 (1293)
  • № 12 (1294)
  • № 13 (1295)
  • № 14 (1296)
  • № 15 (1297)
  • № 16 (1298)
  • № 17 (1299)
  • № 18 (1300)
  • № 19 (1301)
  • № 20 (1302)
  • № 21 (1303)
  • № 22 (1304)
  • Спецпроект
  • № 23 (1305)
  • № 24 (1306)

2024 год

  • № 1 (1307)
  • № 2 (1308)
  • № 3 (1309)
  • № 4 (1310)
  • № 5 (1311)
  • № 6 (1312)
  • № 7 (1313)
  • № 8 (1314)
  • № 9 (1315)
  • № 10 (1316)
  • № 11 (1317)
  • № 12 (1318)
  • № 13 (1319)
  • № 14 (1320)
  • № 15 (1321)
  • № 16 (1322)
  • № 17 (1323)
  • № 18 (1324)
  • № 19 (1325)
  • № 20 (1326)
  • № 21 (1327)
  • № 22 (1328)
  • № 23 (1329)
  • № 24 (1330)

2025 год

  • № 1 (1331)
  • № 2 (1332)
  • № 3 (1333)
  • № 4 (1334)
  • № 5 (1335)
  • № 6 (1336)
  • № 7 (1337)
  • № 8 (1338)
  • № 9 (1339)

Вы здесь

Главная » Щахыл тōрум( мньщи мйт )
  • Мансийский
  • Русский

Щахыл тōрум( мньщи мйт )

Щахыл Тōрум ква-пыгрищил юртыӈыщ, румаӈыщ ōлсг. Акв хōтал ква-пыгрищ Щахыл Тōрум палт мӯйлуӈкв ялуӈкве номылматас. Ёсаге масыс, та минмыгтас. мыс, мыс, аквматртн тольхыӈ нр щахылн ёхтыс, Щахыл Тōрум ōлнэ мāн нглыс. Сунсы, Щахыл Тōрум ёсаге ущ тлум нирн, ущ тлум пумн нōх-тагатамаге. Таквирот номсахты: «Лылыӈ внтырсов ёсаге хумус тув ханасг, татем пумн, татем нирн нōх-тагатамаге». Хумус мыс, ёсарищаге тох ӯнттыгпасаге. Нр щахыл сунсыглытэ, нматыр ас āтим, ёсаге ханг, лӈханэ ōлгыт.Сунсыглахтас, сунсыглахтас, мāнь мат хал хōнтыс. Ёмащакв сунсы, насати, āви,  пӯнсыстэ, юв-щалтыс. Та хурип нтнэ кол, акв сōрнитэ ёл-паты, акв сōрнитэ нōх-хāӈхи. Н нсхатым ӯнлы, ōйкатэ хуи. ква-пыгрищ пащалахтас. йка пōхт касай хуи, н ōйкатэ касаил тӯщтыгпастэ. Аквматрт кāкуӈкве патыс, тувыл клпыӈ полх сальгим нōх ты ӯнтыс, пащалахтас, лāви: 

– Тахурип та мӯйхум ёхтыс. Ул хосат ёхтыс, моляхнув āнум квāлттуӈквен. 
Тав лāвыс: 
– ти, ам ущты ёхтысум. 
Тувыл пащалахта-сг, утсг, кватэ нупыл лāвыс: 
– Тнут ман матыр пасанн щпитэн, мӯй хōтпа ёхтыс. 
кватэ пасан вāрыс, Щахыл Тōрум ос ква-пыгрищ акван-ӯнтсг, хоса ман вāти ӯнлысг, сāт мӯйлысг. Щахыл Тōрум тав нуплэ лāви: 
– Кон-квāллэн, ялэн матыр āны-сāн ёт вōвен. Кон лāвен: «ны-ōвыл, сāн-ōвыл ёт йӣен, юв-щалтымн». 
ква-пыгрищ кон-квāлыс, номсахтас, номсахтас, хотьют тыт ōлы, юв āла щалты. Юв-щалтуӈкв āрталахтуӈ-кве патыс, аквматртн нрм ōвыл совныл та пувумтавес. Ювле āӈкваты, тахурип нтнэ н, акв сōрнитэ ёл-паты, акв сōрнитэ нōх-хāӈхи. Акван-пӯхтысг, юв та щалтсг. Тувыл та мӯйлгыт, тпъялгыт. Щахыл Тōрум лāви: 
– Та нн - ты ам щум. 
Тувыл акван та минасг. Хоса айсг ман вāти айсг, тпъяласг. ква-пыгрищ руматэ нупыл лāви: 
– Хоса айсумн ман вāти айсумн, ам амти мāм нупыл ювле номсгум, амти мāмн минуӈкве таӈхгум. 
Руматэ лāви: 
– Наӈ юв минуӈкве те таӈхгын, минэн, наӈти нāйиӈ-ōтырыӈ мāхум хум. Наӈ хом минэн, тыхōтал хӯрмит хōтал тах колын-ёрын хот-щпитлын, нн тах ёхты такви.
Аквматртн сōль хӯрмит хōталыг мтыс, кон матыр мирги ман матыр суйты, āмпанэ хортгыт. Колъёрт нгылттахты, нтэ āнысуныл, вāнтсуныл ты ёхтыс, тасавит сāлы, сāлыӈ-лӯтыӈ тāгыл ёхтыс. ква-пыгрищ хот-щгтыс, юв щалтсг. Тав пōхт нмат хосат ōлы Ӯс ōтыр ōйка пыгрищ. Аквмат хōтал Ӯс ōтыр ōйка пыгрищ номылматы: «Ты май ам ань рума ōньщгум, тувле нгылттахтгум». Ёсаге масыс, та ми, аквматртн ква-пыг-рищ ōлнэ мāн тув ёхтыс. О-о! ква-пыгрищ татем щёлыӈыг мтум, акваг колэ сōрнитэ ёмас, тасавит сāлы, та маныр. Тув мыс, ёсаге хот-рāтсаге, нōх-тӯщтысаге, тувыл юв повартты: 
– Тхам, маныр ёмас наӈын. ква-пыгрищ, маныр щирыл тох щёлыӈыг мтсын? 
Тсг ман утсг, ква-пыгрищ лāви: 
– Маныр, ам Щахыл Тōрум румам палт ялсум, та урыл щёлыӈыг мтсум. 
– Тэм, маныр ёмас наӈын, āнум тув тотыгллын. 
– Наӈ кāсащгын те, ялымн.
Та мг-манарг, ква-пыгрищ ань лӈх ман мā вāгтэ. Нр щахылн ёхтысг. Ань Ӯс ōтыр ōйка пыгрищ Щахыл Тōрум лылыӈ внтырсов ёсаге кāсалыяге, ущ тлум нирн, ущ тлум пумн нōх-тагатымаг. Тав ат вриты, та рōӈхалтахты: 
– Хумус ханасг ёсаг ущ тлум нирн, ущ тлум пумн?! 
ква-пыгрищ ос мōлты мнтэ хольт хумус мыс, тох ёсаге āӈхвыгтасаге, хот-паргалтасаге, тӯйтын та ӯнттыгпасаге. Та пыгрищ ос ёсаге такос ханлы пумн, ёсаге ат лапг, нирт ёл-хӯтгыт. Тав ква-пыгрищ мӯтраӈыг ōлыс, тав мӯтратл хотталь ворил та ханлысаге ёсаге нōх. Ӯс ōтыр ōйка пыгрищ китыглахты: 
– Наӈ ос манрыг ат тагатыягын нōх? 
– Маныр ам ёсагум, вос хуг, хоталь минг.
Тувыл юв-щалтсг, ань ква-пыгрищ āви вāгтэ, ювле нглг, пащалахтг. Сунсг, кит кол см нупыл щняге-āщаге кит йӣвсуп ӯнттым ōлг. Та пыгрищ ат вриты, лāви: 
– Вот пӯмыщ, хумус тав щняге-щаге питил врсаге, нх-ӯнттысаге? 
ква-пыгрищин кāтыл тыкос туяве: «Астал ōлэн, астал». 
Тон кӯмт н нсхатым ӯнлы, с ōйкатэ касаил тӯщтыгпастэ. Та пыгрищ оста рōӈхалтахас: 
– йкатэ та аластэ! 
Аквматртн Щахыл 
Тōрум нōх-рохтыс, клпыӈ полх сальгим, лāви: 
– Мӯйхумыг ёхтумыг. Ул хосат ёхтысын, манрыг āнум тāра ат квāлттыслын? 
Тувыл аквмат ōйка нōх-ӯнтыс, полх сальгыс, кватн лāви: «Мӯйхумыг ёхтумг, āнум нōх-квāлттуӈкве. Матыр тнут щпитэн, пасан вāрен».
кватэ пасан вāрыс, пасан вāтан ӯнтсыт. Щахыл Тōрум та Ӯсыӈ ōтырыӈ пыгрищ кон-ктытэ: 
– Минэн, кон-квāллэн, рōӈхен, āны-ōвыл, сāн-ōвыл юрт вōвен. 
Кон-квāлыс, та хāйталахты, āны-ōвыл, сāн-ōвыл юрт урыл ат номсы, та рōӈхи: 
– ны-ōвыл, сāн-ōвыл ёт н йийен. 
Нмхотьют ат ёхты, номсы - хōӈха ōлы, ос юв-щалтуӈкве патыс, аквматрт сыспāлт та пувумтавес. Номсы, аман хотьютн пувумтавес, ювле āӈкваты, я-а, сампал н. Тав ат кāсащас кос, тамле нл маныр вāри, тувыл юв та щалтсг. Юв щалтсг ос та мӯйлгыт, ӯнлахōлгыт. Яныг вāп-сэ лāви: 
– Хом ты мӯйлысумн, айсумн, амти мāмн минымн. 
Щахыл Тōрум яныг вāпсэ нупыл лāви: 
– Нн минуӈкве таӈхегн, хотьют пувгум, та минэгн, нн кӯщай. Минн, нн ннти витыӈ-мāӈ хумыг. 
Тувыл та мат ут нупыл лāви: 
– Наӈ юв ёхтэгын, колн щпитлын, тах тыхōтал-хӯрмит хōтал кван ёхты. 
Тав Ӯс ōтыр ōйка пыгрищ номсы: «Ам тамле сампал-сӯппал нл маныр вāргум». Щахыл Тōрум Ӯс ōтыр ōйка пыгрищ нупыл кантмувес, тав торгамтастэ, ань тайитэ тох номсы. Тувыл ква-пыгрищ вāпсэ нупыл лāви: 
– Тыхōтал-хӯрмит хōтал кон ул квāллэн, юн ōлэн. Ам раквсамыл, вōтсамыл ёхтавем, ат вāглум, маныр вāргум. Нн палтын тах тыхōтал-хӯрмит хōтал ёхтгум. 
Тōнт иӈыт сака кантмаве, мощ ань торгамтастэ, манхурип тав Ӯсыӈ ōтыр ōйка пыгрищ, ман щёлыӈ ут. Сōль, тн минамн юи-пāлт хӯрмит хōтал Щахыл Тōрум матыр та вāрыс. Кон щахыл курги ман матари, та мирги. Аквматртн та нак холас, ква-пыгрищ кон-квāлы, я-а, Щахыл Тōрум такви тав палтэ ёхтыс. Сāттем мӯйлысг ман манарасг, тувыл вāпсэ нупыл лāвсы: 
– Тōвлы, ялымн ань та вāпсумн палт, Ӯс ōтыр ōйка пыгрищ палт, хумус ōлы тав. 
Я-ты, тув ёхтысг, хумус мсг матыр ёсанн кон та вущкасасанн, юв щалтсг. Ӯсыӈ ōтыр ōйка пыгрищ щниг-āщиг ōньщи, пōщгум колсāмн тув ханлыяге. Щняге-āщаге нōх такос ханлыяге, манрыг нōх ат ханг, тн та рōӈхг, щисгг, нӈхг. с ква-пыгрищ мӯтрал ворил та нōх-ханлысаге. Тувыл кватэ касайил куратаптыстэ, акватэ акваг āла та хуяс, ōс ква-пыгрищ мӯтрал хотталь нōх-сāйкатавес. Тувыл лāвслы: 
– Мӯй китыг ёхтумг. Ул хосат ёхтысг, манрыг āнум нōх ат сāйкатаслын? 
ква-пыгрищ лāви: 
– Хосат хунь ёхтысамн, ущ ёхтысамн. 
Тувыл ӯп ōйкатэ вāрыглаӈкве та патыстэ. Щахыл Тōрум номтт татем тāрвитыӈ патыс, тувыл аквматрт яныг вāпсэ нупыл лāви: 
– Я, тōвлы, мнти мāммн минымн. 
ква-пыгрищ вāпснтыл та минасг. Юн ōс мӯйлысг, манарасг. Щахыл Тōрум ōйка лаве та ёхтыс, вāпсэ нупыл лāви: 
– Тыхōтал-хӯрмит хōтал наӈ кон ул нгылттахтэн. Ам тах юв ёхтгум, хунь вāглум матыр вāргум, матыр раквсамыл, вōтсамыл хōюӈкве патавем, кон ул нгылттахтэн. 
Тувыл сōль, хӯрмит хōтал мтыс, матыр курыгтаве, мирыгтаве, щахлыт та утгыт, нас курги-мирги. Щахыл минас, ква-пыгрищ кон-нгылттахтыглы. Ӯсыӈ ōтыр пыгрищ ōлум колъёре ман пāвылъёре тāтыл сӈкв, щар витыг тотыма. Ань манрыг Щахыл Тōрум вāрыгластэ, витыг та тотвес.

Сказка о Боге Грома

Сказка о том, как мансийский богатырь Эква-пыгрищ подружился с Богом Грома. Женился на его младшей сестре, стал богатым. Узнал об этом сын главы города, тоже захотел стать богатым. Но он игнорировал просьбы Бога Грома, за что тот уничтожил его. Рассказал сказку Николай Иванович Хозумов в 2011 году, записала С. Ромбандеева.

Рубрика: 
Ловиньтым-ӯщлахтн - Литературная страница
Номер Луима сэрипос: 
№ 23 (1065)
5.12.2013

Главная

© 2012-2025 Ханты Манси Мир

Регистрационный номер [Роскомнадзор] Эл № ФС77-77089 от 25 ноября 2019 г.

Меню

  • Архив газеты ХӐНТЫ ЯСАӇ
  • Архив газеты ЛӮИМ СРИПОС
  • Годовые отчеты
  • Госзадание
  • Обратная связь
  • Основные сведения

Руководство

Главный редактор:
Алексеева Н. Г.
Тел. (3467) 33-17-52 (доб 500)

Заместители директора:
Кондина Г. Р.
Тел. (3467) 33-17-52 (доб 501)

Рагимова Н. В.
Тел. (3467) 33-17-52 (доб 502)

Учредитель:

Бюджетное учреждение
Ханты-Мансийского автономного
округа – Югры «Объединенная редакция национальных газет
«Ханты ясанг» и «Луима сэрипос»

 

Контакты

628011, г. Ханты-Мансийск,
ул. Комсомольская, 31

+7 (3467) 33-17-52, (доб 510)

gazeta@khanty-yasang.ru

 

  •  
  •  
  •  
  •  
© 2012-2025 Ханты Манси Мир
Яндекс.Метрика